Dự án layer 2 zkSync tối qua đã bất ngờ thông báo huy động được thêm 200 triệu đô. Gần đây khi cộng đồng đang sôi sục với phong trào săn airdrop, hẳn ai cũng biết zkSync là một trong 4 dự án Layer 2 lớn nhất và chuẩn bị ra token. Tuy nhiên, nếu chỉ vậy thì không thể nào 1 dự án có thể raise tận 200M trong thời gian thị trường tiêu cực như này.
Vậy thực ra zkSync là gì, đang ở giai đoạn nào, dự án còn tiềm năng đến đâu? Tại sao lại được Vitalik Buterin tin là sẽ đem lại mass-adoption cho crypto. Cùng Holdstation tìm hiểu chi tiết về Layer 2 này dưới đây.
Tổng quan dự án
zkSync là một Layer 2 cho mạng Ethereum, dự án thuộc nhóm giải pháp Zk Rollup giống như StarkWare và đối trọng với nhóm Optimistic Rollup gồm Arbitrum và Optimism. Giải pháp Zk Rollup sử dụng công nghệ Zero knowledge proof, cho phép tổng hợp 1 lượng lớn giao dịch trên Ethereum và xác thực trên Layer 2. Nói một cách dễ hiểu, zkSync cho phép thực hiện giao dịch nhanh hơn với mức phí rẻ hơn rất nhiều lần Ethereum.
Team và Backer
Dự án được công bố bởi Matter Labs từ năm 2020, mặc dù đã nghiên cứu phát triển từ 2018. Hai người sáng lập cốt cán của Matter Labs bao gồm Alexander Vlasov và Alex Gluchowski. Cả 2 đều là những developer dày dặn kinh nghiệm với blockchain, đặc biệt là Gluchowski, người đã có gần 20 năm kinh nghiệm và làm CTO nhiều dự án lớn trước khi dồn tâm huyết cho zkSync.
zkSync đã thông báo tối qua về việc huy động thành công thêm $200M tại round C, với tổng mức huy động đến bây giờ là $458M. Các vòng gọi vốn của zkSync đều được lead bởi những quỹ hàng đầu thị trường như a16z, Dragonfly Capital, Coinbase Venture, Parafi, …
➡ So với những Layer 1 đã được đầu tư rất lớn thời điểm hiện tại như Aptos, Sui cùng các con số 350M, 300M, thì zkSync vẫn lớn hơn hẳn. Mặc dù đây chỉ là một Layer 2, và không được cộng đồng chú ý nhiều. Cùng với thị trường đang trong giai đoạn khó khăn, thì việc huy động của zkSync là rất ấn tượng ➡ Cho thấy các quỹ kì vọng rất nhiều vào dự án này.
Đặc biệt zkSync được back bởi lượng lớn các sàn CEX như Binance, Huobi, Okex, Crypto.com, … Vậy nên khả năng được list rộng rãi khi dự án ra token là cao.
Công nghệ nổi bật
zkSync sử dụng ZkRollup, vốn được chính Vitalik Buterin cho rằng sẽ vượt qua Optimistic Rollup và trở thành tương lai của Ethereum. Hiện tại, toàn bộ phần xử lí data sẽ được thực thi off- chain, và đẩy transaction lên on-chain. Điều này có nghĩa là zkSync gia tăng mạnh tốc độ xử lý nhưng vẫn giữ được tính bảo mật như Ethereum. Cụ thể hơn:
- Tốc độ xử lý giao dịch của zkSync sẽ nhanh hơn khoảng 50x Ethereum, với TPS là 300.
- Phí giao dịch cực rẻ, hiện tại chỉ khoảng $0.02/ giao dịch so với hàng chục $ trên Ethereum.
- Bảo mật tốt, Zk Rollup được cho là giải pháp bảo mật tốt nhất hiện tại trong các Layer 2. Người dùng hoàn toàn có thể bỏ quên tài khoản vài tháng mà vẫn rút tài sản về an toàn được, kể khi validator không còn hoạt động.
- Thời gian nạp rút tài sản ngắn hơn nhiều so với công nghệ Optimistic Rollup của Arbitrum và Optimism.
Để có thể đảm bảo những tính năng trên, hiện tại zkSync bao gồm 2 thành phần chính: zkEVM và Zk Porter.
zkEVM
Công nghệ cho phép tương thích với máy chủ Ethereum và các EVM chain khác. Mặc dù không tác động quá lớn vào hiệu năng của zkSync, nhưng nó lại đóng vai trò rất quan trọng. Vì nó giúp các Dapp/ token/ NFT có thể đưa nguyên vẹn sang zkSync và tận hưởng lợi thế của công nghệ Zk Rollup mà không cần thay đổi gì.
zkPorter
Trong phiên bản zkSync 2.0 sắp ra mắt, người dùng sẽ được phép chọn lựa giữa tài khoản zkRollup và tài khoản zkPorter. Trong đó:
- zkRollup thiên về data on-chain, với tính bảo mật cao.
- zkPorter thiên về data off-chain, với khả năng xử lý dữ liệu mạnh mẽ.
➡ Khả năng chuyển đổi linh hoạt và kết hợp giữa 2 tài khoản này chính là tính năng zkPorter. Bởi vậy, zkPorter là cột trụ quan trọng và cần thiết nhất với zkSync 2.0, cho phép dự án phát triển mạnh cả về bảo mật và tốc độ xử lý. Vượt xa so với các Layer 1, Layer 2 khác.
zkSync hiện tại đang ở đâu?
Có thể thấy đây là một dự án tiềm năng với tương lai đầy tham vọng. Nhưng hiện tại, zkSync đã đi được tới đâu trên con đường này? Về dài hạn, roadmap của zkSync gồm 4 phase lớn dưới đây.
- Với giai đoạn đầu, hay zkSync 1.0, dự án chỉ thuần làm về thanh toán và thực hiện các giao dịch trên Ethereum.
- Tới giai đoạn thứ hai, zkSync 2.0 ta thấy sự thay đổi lớn. Bắt đầu áp dụng smart contract, đồng nghĩa với việc xây dựng các Dapp và hệ sinh thái Defi trên Layer 2 này. Đồng thời đây cũng là giai đoạn đưa vào các tính năng mới như Acccount Abstraction.
- Ở Phase 3, dự án sẽ tập trung vào tính bảo mật cho người dùng.
- Và cuối cùng tại phase 4, zkSync sẽ chuyển hoàn toàn sang phi tập trung – decentralization, đích cuối cùng của mọi dự án crypto.
➡ Hiện tại chúng ta đang ở cuối phase 1 và đầu phase 2 khi mới đang pre-mainet và vẫn chưa chính thức launch hoàn toàn zkSync 2.0. Cũng có thể nói, đây là thời điểm quan trọng nhất vì nó đánh dấu sự thay đổi lớn về cả công nghệ và hướng phát triển của dự án, từ 1 công nghệ hỗ trợ thành 1 hệ sinh thái crypto.
Cụ thể hơn nếu chia thành các giai đoạn nhỏ, thì hiện tại chúng ta đã hoàn thành Baby Alpha, nghĩa là giai đoạn đã chuẩn bị cho mainet. Cột mốc tiếp theo sẽ là Fair Onboarding Alpha, cho phép tất cả Dapp được hoàn thiện trên zkSync để chuẩn bị đón user.
Kỳ vọng gì cho zkSync thời gian tới?
Như đã nói ở trên, chúng ta đang ở giai đoạn sẽ có thay đổi lớn cho dự án. Cá nhân mình đánh giá, đây là thời điểm quan trọng nhất trên cả hành trình dài của zkSync, và theo đó sẽ có nhiều kỳ vọng được dòng tiền, cộng đồng theo đuổi. Những kỳ vọng đó là:
👉 zkSync 2.0 – Được chuẩn bị trong suốt 4 năm, với đội ngũ và backer chất lượng, công nghệ của zkSync 2.0 được cho rằng sẽ vượt qua tất cả Layer 2 và các Layer 1 khác ngoài Ethereum. Bởi vậy, chắc chắn đây là điều đáng mong chờ. Đặc biệt là hơn 150 Dapp đang có trên zkSync sẽ đồng loạt được launch chính thức sau đó.
👉 Ra mắt token – Việc launch cả 1 hệ sinh thái lớn sẽ cần lượng lớn incentive để thu hút user, nên gần như chắc chắn zkSync sẽ launch token thời gian tới. Với sự hẫu thuẫn từ đa số sàn CEX và vị thế khủng, token zkSync sẽ có độ FOMO nhất định từ cộng đồng.
👉 Layer 3 – Đây là một giai đoạn sau launch mà zkSync dự định sẽ triển khai vào Q1/2023. Một định nghĩa hoàn toàn mới Layer 3 với Proof of concept, zkSync cho rằng nó sẽ đem lại hiệu quả gấp 10 cho Ethereum.
Hệ sinh thái zkSync
Hiện tại trên zkSync đã có khoảng 150 dự án đang build, bao gồm cả các dự án multichain. Phần đa trong đó đều vẫn đang ở giai đoạn Beta hoặc pre-mainet. Ta có thể nhìn thấy ở những mảng chính như:
📍DEX – Đã có các dự án lớn như Mute.io, Zigzag Finance, Trustless vì đã live so với các dự án beta, hoặc những dự án Multichain nổi tiếng Uniswap, 1Inch, …
📍Wallet – Không có quá nhiều Wallet kết nối với zkSync, nổi bật duy nhất có Argent đang chạy đồng thời trên Starknet. Ngoài ra, có các ví khác như Onto, Bitkeep, Numio, Im Token, …
📍Lending – Hiện tại mới chỉ có 2 Dapp là Yearn Finance và Taker Protocol. Trong đó, Yearn vừa không phải dự án native lại vừa không phải dự án mạnh về lending, nên gánh nặng dòng tiền của hệ sẽ đặt vào Taker.
Nhìn vào các mảng khác như Perpetual, Infrasstruture, Gaming cũng có thể thấy mỗi mảng chỉ có một vài dự án và chưa thật sự mạnh. Chủ yếu số lượng lớn tập trung vào các dự án bridge đã hỗ trợ zkSync.
➡ Có thể thấy là hệ sinh thái này vẫn còn non trẻ. Sự phát triển này cần được thúc đẩy nhờ các gói incentive và cần nhiều dự án hơn trong các mảng cốt lõi như DEX, Lending, Perpetual để có thể thu hút được dòng tiền. Tuy nhiên, đây cũng là cơ hội rất sớm cho những ai muốn tìm kiếm cơ hội “hạt giống”.
Tổng kết
zkSync là một dự án rất tiềm năng trong tương lai, có cả 3 yếu tố vững chãi là công nghệ, con người và tài chính. Tuy nhiên, do chưa mainet hoàn toàn cũng như chưa ra token, hệ sinh thái zkSync còn rất sơ khai và chưa được cộng đồng chú ý nhiều đến. Nên hiện tại, chưa có cơ hội đầu tư rõ ràng, tuy nhiên, với những người thường săn airdrop hoặc những nhà đầu tư có tầm nhìn xa thì zkSync là một lựa chọn không thể bỏ qua.