Những Dự Án ZK Đáng Chú Ý - Nhận Định Về ZK Narrative Trong Thời Gian Tới

ZK Narrative hiện đang là từ khóa "hot" nhất thị trường crypto với nhiều token trong mảng này tăng hơn 50% - 100% chỉ trong vài ngày. Tại sao công nghệ này lại bỗng nhiên thu hút sự quan tâm mạnh mẽ khi đã và đang được xây dựng trong một thời gian dài? Liệu xu hướng này có phải nhất thời và các dự án tiềm năng nào nên để mắt đến? Hãy cùng Holdstation tiềm hiểu thông qua bài phân tích sau.

ZK là gì?

Zero-Knowledge Proof (ZKP) là công nghệ cho phép chứng minh tính xác thực thông tin mà không cần phải cung cấp đầy đủ các chứng thực liên quan. Chẳng hạn như khi mua thức uống có cồn tại cửa hàng tiện lợi, bạn không nhất thiết phải đưa giấy tờ tùy thân để xác nhận trên 18 tuổi mà chỉ cần thông qua ước lượng ngoại hình, khuôn mặt,... là có thể được đồng ý mua hàng.

Trong thị trường crypto, ZK-Rollups là một trong những ứng dụng lớn nhất của công nghệ ZKP đóng vai trò một giải pháp mở rộng Layer 2 để cải thiện một số vấn đề tắc nghẽn blockchain hiện nay, nhất là Ethereum. ZK-Rollups sẽ tổng hợp lượng lớn dữ liệu giao dịch trên Ethereum thành từng lô và xử lý off-chain rồi đẩy kết quả cuối cùng on-chain.

Như vậy giúp tăng tốc độ giao dịch, giảm phí gas và tối ưu hóa độ hiệu quả của ứng dụng. Đây cũng là giải pháp được Vitalik Buterin tin rằng sẽ đánh bại Optimistic Rollups và trở thành tương lai dài hạn dành cho Ethereum. Ngoài ra, CZ - CEO sàn Binance và một trong những người có tầm ảnh hưởng lớn - đã cho thấy tầm nhìn về sự tiềm năng ZK khi đang xây dựng zkBNB cho BSC.

Vậy thì việc phát triển công nghệ này đã đạt đến giai đoạn nào? Với nhiều ưu điểm vượt bậc như vậy đòi hỏi độ khó công nghệ cao nên mặc dù đã được phát triển từ nhiều năm trước, phần lớn dự án ZK vẫn đang sơ khai. Điều này cho thấy cơ hội đầu tư bền vững chưa thực sự rõ ràng trong thời điểm này, nhưng cũng là dấu hiệu tích cực khi vẫn sẽ có một cuộc bùng nổ.

Thế thì chất xúc tác nào đã khiến ZK trỗi dậy gần đây? Cơn sốt vừa rồi được lý giải bởi 2 lý do sau:

Kế hoạch phát hành token được cộng đồng mong đợi sắp tới gần từ hai layer2 ZK lớn - zkSync và Starknet. Bên cạnh đó, công nghệ zkEVM của Polygon cũng đang tích cực phát triển và dự kiến triển khai trong thời gian tới.
Bài đăng của CZ về việc áp dụng zk-SNARK cho hệ thống xác thực Binance PoR.

Improving transparency is an on-going effort. This new system PoR with zk-SNARK is @VitalikButerin's idea (or suggestion). We implemented it now. Keep building. https://t.co/ijVVeF7KQl
— CZ 🔶 Binance (@cz_binance) February 10, 2023

Nếu như (1) cho thấy 2023 sẽ là năm bứt phá của công nghệ ZK thì (2) đã chính thức châm ngòi để xu hướng này diễn ra mặc dù sản phẩm kỳ vọng chưa hoàn thiện. Từ đó có thể rút ra sóng tăng vừa rồi diễn ra thời gian ngắn và đợt bùng nổ thực sự sẽ đến từ sự ra mắt các ứng dụng thực được đề cập bên trên.

Vậy nếu bỏ lỡ sóng 1, đây là cơ hội để bạn nghiên cứu các dự án và hiểu về những khả năng tăng trưởng tiếp theo của ZK / Rollups Narrative.

Nhóm dự án đã phát hành sản phẩm zk

Mina Protocol

Mina là blockchain dung lượng nhẹ nhất thế giới (chỉ 22KB so với kích thước trung bình khoảng 300GB+) áp dụng kết hợp zk-SNARKs và cơ chế Proof-of-Stake nên có khả năng mở rộng tốt. Ngoài ra, blockchain này được đầu tư bởi các quỹ lớn như Polychain Capital, Coinbase,...

Token: $MINA
Market Cap: $946.6 triệu
Cung lưu hành: 835 triệu $MINA
Tổng cung: 1 tỷ $MINA

Số lượng token $MINA đang được staked (Nguồn: Staking Rewards)

Hơn 90% cung được stake, đã trả gần hết token cho backers và core contributors (45% tokenomic) và đợt unlock tiếp theo vào năm 2024 nên trong 2023 sẽ không đối diện áp lực bán mạnh. Chất xúc tác sắp tới:

Triển khai chương trình thu hút nhà phát triển nhằm mở rộng hệ sinh thái.

Phát hành zkBRIDGE đến Ethereum (Q1/2023) và zkOracles (Q2/2023).

Immutable X

Immutable X (IMX) là giải pháp mở rộng layer2 tích hợp công nghệ zk-Rollups từ Starkware và được thiết kế tối ưu hóa giao dịch NFT. Nhiều web3 game đã và đang xây dựng trên hệ sinh thái này tiêu biểu như Illuvium Universe, Kongregate,... và Immutable X cũng là chợ NFT của GameStop - một studio Game lớn.

Token: $IMX
Market Cap: $840 triệu
Cung lưu hành: 793.7 triệu $IMX
Tổng cung: 2 tỷ $IMX

Lịch vesting token $IMX (Nguồn: Token Unlock)

Token sẽ unlock vẫn còn khá nhiều nên đây cũng là điểm cần lưu ý. Một trong những nâng cấp lớn tiếp theo là hợp tác với StarkNet phát hành nền tảng Cross-Rollup NFT Liquidity.

Dusk Network

Dusk Network là nền tảng layer 1 ứng dụng hệ thống ZK Proof (ZKP) được gọi là PlonKup nhằm bảo vệ dữ liệu. Đối tượng khách hàng hướng đến chủ yếu là doanh nghiệp và cá nhân có nhu cầu lưu trữ dữ liệu.

Token: $DUSK
Market Cap: $91 triệu
Cung lưu hành: 413.8 triệu $DUSK
Tổng cung: 500 triệu $DUSK
Cung tối đa: 1 tỷ $DUSK

Dự án sắp tổ chức Incentivized Testnet giai đoạn 2 / 3 (Q1/2023) để chuẩn bị cho phiên bản mainnet cuối cùng nên vẫn tiếp tục khả năng phát triển.

Loopring

Loopring là giải pháp Layer2 tối ưu cho sàn giao dịch phi tập trung được xây dựng trên Ethereum và áp dụng ZKP. Nhu cầu của DEX đang ngày càng lớn nên Loopring có thể hưởng lợi từ cả hai xu hướng - DEX và zk.

Token: $LRC
Market Cap: $535.7 triệu
Cung lưu hành: 1.2 tỷ $LRC
Tổng cung: 1.3 tỷ $LRC

Số lượng địa chỉ ví trên Loopring có sự tăng trưởng (Nguồn: Dune)

Người dùng nền tảng đang được duy trì tốt và trong xu hướng tăng. Sắp tới LRC Staking sẽ được triển khai trên Loorpring L2 và đây là tin tốt cho việc giảm cung cũng như đảm bảo vận hành dự án.

MUTE

MUTE là nền tảng DEX AMM, farming và bond xây dựng trên Etherum và zkSync. Dự án đang chạy thử nghiệm trên zkSync 2.0 testnet và cũng sẽ sớm ra mắt mainnet cùng thời điểm với zkSync 2.0.

Token: $MUTE
Market Cap: $48.6 triệu
Cung lưu hành: 40 triệu $MUTE
Tổng cung: 40 triệu $MUTE

Vốn hóa nhỏ kết hợp đã phát hành hết token nên đây là một trong những token có mức tăng tốt nhất (~x3) trong sóng vừa rồi.

Metis

Metis là giải pháp Layer2 cho Ethereum sử dụng Optimistic Rollups và được dẫn dắt phát triển bởi mẹ của Vitalik Buterin.

Token: $METIS
Market Cap: $154.3 triệu
Cung lưu hành: 4.3 triệu $METIS
Tổng cung: 5.41 triệu $METIS
Cung tối đa: 10 triệu $METIS

TVL hệ sinh thái Metis (Nguồn: DefiLIama)

Sau khi phát hành cầu nối cross-chain sang Ethereum, hệ sinh thái này đã thu hút dòng tiền với TVL tăng hơn 50% kể từ đầu năm 2023. Nhà đầu tư cũng có thể chú ý các dự án top đầu trên Metis như Hermes Protocol, Hummus Exchange, Tethys Finance,... khi các nền tảng này đang có dấu hiệu tích cực.

Syscoin

Syscoin là blockchain layer1 cung cấp các dịch vụ blockchain như bảo mật phát hành token, DEX, giấy chứng nhận kỹ thuật số,... với cơ chế đồng thuận PoW kết hợp Merge Mining. Nhằm tăng khả năng mở rộng, cấu trúc dual-layer Syscoin sử dụng một phiên bản điều chỉnh từ EVM và công nghệ ZKP được gọi là NEVM.

Token: $SYS
Market Cap: $147.9 triệu
Cung lưu hành: 703 triệu $SYS
Tổng cung: 753.5 triệu $SYS

Theo như lộ trình phát triển, Layer 2 rollups Syscoin - Rollux - sắp được mainnet trong năm nay sau khi đã trải qua nhiều lần thử nghiệm.

Nhóm dự án chuẩn bị phát hành sản phẩm zk hoặc token

Polygon zkEVM

Polygon là Layer2 Ethereum với TVL đứng thứ 2 trong số các Layer 2 Ethereum. Các mảnh ghép DeFi trên Polygon cũng đã gần như hoàn thiện với hơn 300 nền tảng khác nhau như Uniswap, Aave, Gamma Strategies, Gains Network,... Với tốc độ giao dịch nhanh và phí gas rẻ, mảng NFT trên Polygon phát triển tích cực, nhiều dự án lớn bên Solana như DeGods hay y00ts đã chuyển sang Layer này. Bên cạnh đó, nhiều thương hiệu nổi tiếng như Starbucks, Meta, Disney, Reddit,... cũng chọn Polygon cho các dịch vụ blockchain.

Token: $MATIC
Market Cap: $11.2 tỷ
Cung lưu hành: 9 tỷ $MATIC
Tổng cung: 10 tỷ $MATIC

Lịch vesting token $MATIC (Nguồn: Token Unlock)

Token phân bổ cho các quỹ đầu tư đã được unlock 100% vào đầu năm nay nên khả năng cao không có nguồn cung lớn nào sắp tới. Chất xúc tác mạnh mẽ được mọi người mong chờ chính là công nghệ zkEVM dự kiến được mainnet năm 2023 (Q1 hoặc Q2). Đây là sự kết hợp các đặc điểm nổi bật từ zk và sự dễ dàng mở rộng cũng như tích hợp sang các hệ sinh thái EVM.

zkSync

zkSync là Layer 2 Ethereum sử dụng công nghệ zk-Rollups được đầu tư hơn $450 triệu từ các quỹ đầu tư lớn trên thị trường như a16z, Dragonfly, Lightspeed,... Khoảng 150 dự án đang được xây dựng trên zkSync và phần lớn vẫn ở giai đoạn Beta hoặc Pre-mainnet.

Bước tiến lớn tiếp theo dành cho hệ sinh thái này chính là việc mainnet zkSync 2.0 với nhiều tính năng mới và phát hành token trong năm nay.

Để có thể đánh giá về tiềm năng zkSync, bạn có thể đọc bài phân tích sau: zkSync Là Gì? Tương Lai Của Hệ Ethrereum, Vị Trí Hiện Tại Và Tiềm Năng?

Starknet

Starknet là một sản phẩm Layer2 Ethereum được phát triển bởi StarkWare áp dụng công nghệ zk-Rollups và đã gọi vốn thành công hơn $285 triệu từ nhiều quỹ đầu tư có tiếng như Paradigm, Sequoia, Ethereum Foundation, Pantera,...

Dự án này đã deploy token $STRK vào tháng 11/2022 nhưng chưa mở bán công khai ($STRK chưa lưu hành ngoài thị trường nên mọi người cẩn thận scam). Dự kiến $STRK sẽ chính thức phát hành năm 2023 và đây có thể là cú hit cho hệ sinh thái này.

Scroll

Không như StarkNet và zkSync, Scroll là một phiên bản Layer2 zkRollup dựa trên công nghệ zkEVM với mức định giá $1.8 tỷ, xếp hạng 4 so với các Layer2 khác.

Định giá các mạng lưới Layer2 Ethereum (Nguồn: ICO Analytics)

Hiện tại, Scroll vẫn đang trong giai đoạn testnet và nhiều khả năng sẽ airdrop token sau khi mainnet nên mọi người có thể đăng ký tham gia TẠI ĐÂY

Aztec

Aztec là giao thức cung cấp tính riêng tư và độ bảo mật cho các dAPP trên Ethereum thông qua ZKP. Aztec hiện đang phát triển sản phẩm zk.money - nền tảng che dữ liệu giao dịch (Gửi và nhận token ẩn danh cũng như không công khai thông tin giao dịch).

Aztec nhận sự đầu tư $100 triệu từ vòng Series B dẫn dắt bởi quỹ a16z. Hiện tại, Aztec chưa có kế hoạch phát hành token.

zkBNB

Được dẫn đầu phát triển bởi CZ - nhân vật thường "tạo" ra các trend như DeFi với PancakeSwap, Move-to-Earn với StepN,...BNB Smart Chain đang xây dựng Layer2 cho hệ sinh thái của mình sử dụng công nghệ zk.

zkBNB hiện đang trong giai đoạn testnet và chưa có nhiều thông tin về các dAPPs sẽ phát hành nhưng có thể tập trung chủ yếu vào GameFi và NFT. Dự kiến zkBNB sẽ mainnet vào Q1/2023 và sự kiện này có thể thu hút cộng đồng crypto về từ khóa zk, vì thế mọi người nên theo dõi sát để cập nhật động thái sớm nhất.

Tổng kết

Như vậy năm 2023 công nghệ ZK sẽ được áp dụng rộng rãi hơn với sự ra mắt các cải tiến được đề cập bên trên. Đợt tăng trưởng vừa rồi nhiều khả năng sóng đầu bởi xuất phát từ truyền thông, vì thế nhà đầu tư có thể cân nhắc tiếp tục nghiên cứu sâu các dự án liên quan đến ZK để chuẩn bị cho đợt bùng nổ thực sự sắp tới.

Holdstation Wallet - Your Gate to Web3 💜🦈
Make DeFi as easy as CeFi!
📲 Tải ngay: IOS | Android

Tuyên bố miễn trừ trách nhiệm:
Các thông tin, tuyên bố và dự đoán trong bài viết này, bao gồm cả các ý kiến đã thể hiện, được dựa trên các nguồn thông tin mà Holdstation cho là đáng tin cậy. Các ý kiến thể hiện trong bài viết này là ý kiến cá nhân được đưa ra sau khi xem xét kỹ càng và cẩn thận dựa trên những thông tin tốt nhất chúng tôi có tại thời điểm viết bài. Bài viết này không và không nên được giải thích như một lời đề nghị hay lôi kéo mua/ bán bất cứ token/NFT nào.
Holdstation không chịu trách nhiệm đối với bất kỳ thiệt hại trực tiếp hoặc gián tiếp phát sinh từ việc sử dụng nội dung bài viết này.