Ngày 26/9 vừa qua tại hội nghị Cosmoverse, whitepaper của bản nâng cấp ATOM 2.0 của Cosmos đã chính thức được công bố. Được hoàn thành bởi Buchman, Manian và 8 nhân vật chủ chốt khác từ Cosmos, tài liệu dài 27 trang mang đến các thông tin về Tokenomic với của ATOM và hàng loạt đề xuất các tính năng mới cho Cosmos Hub.
Những tính năng mới cho Cosmos Hub
Interchain Scheduler và Interchain Allocator - Bộ máy kinh tế mới của Cosmos
Interchain Scheduler sẽ hoạt động như một giải pháp MEV (Maximum Extractable Value) - trích xuất tối đa giá trị từ nhiều miền, trong một hệ sinh thái hình thành từ các thị trường không đồng bộ liên kết bởi IBC. Song song đó Scheduler cũng sẽ hoạt động với tư cách thị trường không gian khối an toàn (blockspace marketplace), giống như Cosmos sẽ hoạt động trung tâm thương mại và sẽ cho người ta đến thuê mặt bằng kinh doanh.
Interchain Allocator sẽ mang chức năng điều phối nền kinh tế của các dự án trong Cosmos bằng cách thu hút người dùng, thanh khoản và liên kết hệ sinh thái lâu dài cách bằng thiết lập các thỏa thuận đa phương với các chuỗi và thực thể có hỗ trợ IBC dựa trên ATOM đồng thời tự động quản lý danh mục tài sản, cân bằng dự trữ và đa dạng hóa tài sản thế chấp hỗ trợ nhằm thúc đẩy ATOM trở thành đồng tiền dự trữ cho Interchain.
Interchain Allocator sẽ phân bổ nguồn vốn theo nguyên tắc: Càng nhiều ATOM mà chuỗi X nắm giữ và càng nhiều coin X (của chuỗi X) mà Cosmos Hub nắm giữ sẽ càng thúc đẩy sự liên kết giữa hai chuỗi.
Scheduler và Allocator sẽ hoạt động cùng nhau tạo thành bánh đà cho bộ máy kinh tế mới của Cosmos
Cosmos Hub thu thập doanh thu từ hoạt động kinh tế trong Interchain từ thị trường không gian khối do Scheduler đảm nhiệm, trong một thị trường liên chuỗi như Cosmos, doanh thu do Scheduler sẽ được tạo ra và thanh khoản liên tục. Sau đó doanh thu sẽ được sử dụng để thúc đẩy sự liên kết hệ sinh thái trong dài hạn và đưa các dự án với tiềm năng hứa hẹn vào tài sản của Cosmos Hub thông qua Allocator. Đổi lại, các dự án mới này sẽ mở rộng thị trường hoạt động cho Scheduler.
Từ đó tạo nên một chu trình với kết quả kỳ vọng rằng ATOM đã đổi mới vai trò như một tài sản thế chấp hàng đầu trong toàn bộ mạng lưới của Cosmos. ATOM trở nên ổn định về giá cũng như thanh khoản tăng cao. Sức hấp dẫn của các tài sản thế chấp bằng ATOM tăng lên với sự hỗ trợ ngày càng tăng và thị trường ATOM ngày càng có chiều sau hơn. Cosmos Hub trở thành thực thể nắm giữ dài hạn đối với các tài sản của hệ sinh thái và thu hút các dự án có giá trị cũng như tiềm năng đến với Cosmos. Tiếp tục ra nhu cầu nhiều hơn đối với các dịch vụ cơ sở hạ tầng cung cấp bởi Cosmos Hub và thúc đẩy phát triển toàn bộ mạng Cosmos lẫn Interchain nói chung.
Khả năng mở rộng an toàn cho Cosmos với Interchain Security và Liquid Staking
Như đã đề cập đến ở bài viết trước, Interchain Security sẽ cho phép các blockchain đang mới hình thành thuê các dịch vụ bảo mật từ Cosmos Hub như một giải pháp an toàn hơn qua đó mở ra một con đường tiếp cận thị trường nhanh chóng, dễ dàng hơn với chi phí rẻ và thúc đẩy sự đổi mới trong phạm vi dịch vụ.
Các dự án tham gia vào Cosmos Hub cũng sẽ được liên kết một cách tự nhiên thông qua IBC, được hưởng lợi từ các cơ hội hợp tác và tích hợp cùng các chuỗi khác trong Cosmos. Qua đó tạo nên một không gian an toàn để thúc đẩy phát triển các chuỗi ứng dụng (appchain) phù hợp với toàn bộ hệ sinh thái Cosmos.
Người xác thực (Validators) Cosmos Hub có thể bảo vệ cho chuỗi khách hàng mới và đổi lấy phần thưởng staking. Người ủy quyền ($ATOM stakers) cũng nhận được một phần trong số thưởng này.
Đồng thời các tài sản đã staked hiện có thể luân chuyển khắp các chuỗi trong khắp IBC và sử dụng trong các giao thức khác dưới dạng các tài sản ủy quyền (stATOM, qATOM như trong ảnh), gia tăng tiện ích của ATOM trên toàn Interchain đồng thời củng cố vấn đề an ninh lâu dài của hệ sinh thái khi gia tăng lượng tài sản stake trên chuỗi đồng thời giúp phi tập trung hóa hệ thống hơn.
Tokenomic
Cosmos là một mạng lưới phi tập trung với những blockchain độc lập. Và trong hệ sinh thái rộng lớn đó, Cosmos Hub là một blockchain được thiết kế đặc biệt nhằm kết nối các blockchain khác lại với nhau. Ở phiên bản Cosmos 1.0, chức năng chính của ATOM là cung cấp bảo mật cho Cosmos Hub thông qua cơ chế staking.
Thế nhưng, ATOM tokenomic đã phải đối diện với làn sóng chỉ trích từ cộng đồng bởi tạo ra động lực lạm phát. Chính sách tiền tệ hiên tại hướng đến cân bằng giữa bảo mật với thanh khoản bằng nguồn cung ATOM được stake. Nếu tỉ lệ staking thấp hơn mục tiêu đề ra, việc phát hành thêm ATOM sẽ được triển khai nhằm khuyến khích nhà đầu tư đem đi stake để nhận thưởng và ngược lại. Theo dữ liệu từ Messari, nếu hơn ⅔ tổng cung đem đi staked, tỉ lệ lạm phát hàng năm ATOM giảm từ từ xuống 7%; nhỏ hơn ⅔ thì chỉ số này có thể chạm mốc 20%. Một phép so sánh thì tỉ lệ lạm phát hiện tại của Ethereum chỉ 0.19%, ngay cả trước The Merge - chuyển sang cơ chế Proof-of-Stake, tỉ lệ này cũng chỉ 4.62% mỗi năm.
Như vậy, tokenomic 2.0 cải thiện điều này như thế nào? Sẽ chia thành hai giai đoạn chính:
- Chuyển đổi (Bắt đầu ngay sau khi Cosmos chuyển sang MP mới và kéo dài 36 tháng): Giai đoạn này cho phép người dùng một khoảng thời gian làm quen và tham gia vào Interchain Security. Việc phát hành ATOM sẽ tăng dần nhằm thu hút lượng tiền ban đầu cho Cosmos Hub Treasury. Tháng đầu tiên, 10 triệu ATOM (3.5% tổng cung - nếu phát hành bây giờ thì tỉ lệ lạm phát lên đến 41.03%/năm) được phát hành và sẽ lượng này sẽ giảm từ từ.
- Ổn định: Sau khi kết thúc giai đoạn 1, lượng ATOM phát hành mỗi tháng xuống mốc 300,000 - đưa tỉ lệ lạm phát giảm còn 1% và được duy trì.
Về dài hạn, biểu đồ phát hành ATOM sẽ là đường thẳng tuyến tính thay vì theo cấp số nhân ⇒ mang tính ổn định.
Như vậy, phân tích một chút dưới góc độ một nhà đầu tư, giai đoạn 9 tháng đầu không nên sở hữu ATOM (chỉ có lợi nếu mang đi staking) bởi áp lực bán sẽ khá lớn. Nhưng sau giai đoạn này, động lực tăng trưởng ATOM sẽ lớn hơn nếu hệ sinh thái mở rộng ⇒ cầu nhiều ⇒ tăng giá trị.
Về phí giao dịch, với sự ra đời của Interchain Security, phần thưởng dành cho ATOM stakers sẽ tăng lên. Khoản phí này có thể được thu bằng nhiều tokens khác và Cosmos Hub chuyển sang một đồng token nhất định, có thể ATOM hoặc stablecoin trước khi phân phối. Tuy nhiên điều này chưa được làm rõ cụ thể quy trình thực hiện như thế nào.
Tổng kết
Với những thay đổi được đề xuất, Cosmos sẽ trở thành hệ sinh thái có khả năng tương tác, phi tập trung và an toàn hơn trong tương lai. Tuy vậy những thay đổi này đa phần đều hướng tới lợi ích dài hạn hiện chưa thể giải quyết vấn đề lạm phát của tokenomic của ATOM và tác động nhiều đến giá của đồng coin này trong ngắn hạn.
